İspanya ve Portekiz’de Elektrik Kesintisi Krizi: Son 24 Saatte Neler Oldu?

İspanya ve Portekiz’i etkisi altına alan büyük çaplı elektrik kesintisi, 28 Nisan 2025 Pazartesi günü öğlen saatlerinde başlayarak tüm İber Yarımadası’nı karanlığa gömmüştü. Milyonlarca insanı etkileyen bu kriz, altyapıdan günlük hayata kadar geniş bir alanda kaosa neden oldu. Ancak, 29 Nisan 2025 Salı günü, özellikle son 6 saat içinde, iki ülkede de elektrik tedarikinin büyük ölçüde normale döndüğü bildirildi. İşte son gelişmeler ve bu krizin perde arkası.

Son 24 saat içinde, hem İspanya hem de Portekiz’de elektrik kesintisinin etkileri büyük ölçüde giderildi. İspanya’nın ulusal elektrik şebekesi operatörü Red Eléctrica, bugün saat 06:00 itibarıyla (yerel saatle, yani Türkiye saatiyle 08:00) ülke genelinde enerji talebinin %99,16’sının karşılandığını duyurdu. Bu, Pazartesi günü öğlen saatlerinde başlayan ve 15 gigawatt’lık ani bir kayıpla (ülke talebinin %60’ı) tüm şebekeyi çökerten kesintinin ardından büyük bir başarı. Portekiz’de ise 6,5 milyon hanenin 6,2 milyonu elektriğe yeniden kavuştu. Portekiz şebeke operatörü REN, 89 trafo merkezinden 85’inin tekrar devreye alındığını ve kalan sorunların bugün içinde çözüleceğini belirtti. Ancak, her iki ülke de tam anlamıyla normale dönmenin daha uzun sürebileceği konusunda uyarıyor. Özellikle Portekiz’de bazı metro hatlarında ve veri merkezlerinde aksamalar devam ediyor.

Elektrik kesintisi, ulaşım sektörünü derinden etkiledi. İspanya’da yüksek hızlı tren ağında aksamalar hâlâ sürüyor; Ulaştırma Bakanı Óscar Puente, bazı hatların tam kapasite çalışamayacağını ifade etti. Madrid ve Lizbon gibi büyük şehirlerde metro hatları Pazartesi günü tamamen durmuş, binlerce yolcu karanlık tünellerde mahsur kalmıştı. Bugün sabah saatlerinden itibaren metro hizmetleri kademeli olarak yeniden başladı, ancak özellikle Lizbon’da bazı hatlar hâlâ sorunlu. Hava trafiği de toparlanma sürecinde; Lizbon Havalimanı’nda uçuşlar Pazartesi gecesi saat 22:00’den itibaren kademeli olarak normale döndü, ancak toplamda 500’den fazla uçuşun iptal edildiği ve 80.000 yolcunun etkilendiği tahmin ediliyor.

Kesintinin nedeni konusunda son 6 saatte yeni gelişmeler yaşansa da kesin bir sonuca ulaşılamadı. İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, Pazartesi akşamı yaptığı açıklamada, şebekede “güçlü bir salınım” yaşandığını ve 5 saniye içinde 15 gigawatt’lık bir kaybın meydana geldiğini belirtmişti. Ancak bu salınımın kaynağı hâlâ araştırılıyor. Red Eléctrica, bugün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, kesintinin bir siber saldırıdan kaynaklanmadığını ön değerlendirmeler ışığında duyurdu. Şirketin operasyon şefi Eduardo Prieto, sorunun İspanya’nın güneybatısında, özellikle güneş enerjisi üretiminin yoğun olduğu bir bölgede “üretim kaybı” ile başladığını ifade etti. Portekiz ise daha önce “nadir bir atmosferik olay” nedeniyle İspanya’daki yüksek gerilim hatlarında “anormal salınımlar” olduğunu iddia etmişti, ancak bu açıklama REN tarafından bugün yalanlandı. İspanya’nın meteoroloji ofisi Aemet de herhangi bir olağandışı hava durumu tespit edilmediğini belirterek bu teoriyi çürüttü.

Kesinti, toplumsal hayatı derinden etkiledi. Pazartesi günü hastaneler jeneratörlerle çalıştı, trafik ışıkları devre dışı kaldı ve ATM’ler çalışmaz hale geldi. Madrid ve Lizbon’da trafik kaosu yaşanırken, bazı bölgelerde yağmalamayı önlemek için 30.000 polis ve 7.000’den fazla Katalan polisi görevlendirildi. İspanya’da okullar Salı günü açık kalsa da bazı bölgelerde ders ve sınavlar iptal edildi. Ekonomik açıdan ise büyük firmalar üretimlerini durdurmak zorunda kaldı. Renault’un İspanya’daki iki fabrikası ve birkaç petrol rafinerisi ancak bugün sabah saatlerinde üretime yeniden başladı.

Avrupa Komisyonu, İspanya ve Portekiz’e destek için devreye girdi. Fransa’nın şebeke operatörü RTE, İspanya’ya acil enerji sağladı ve kesintinin Fransa’daki etkisi kısa sürede giderildi. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, iki ülkeye destek mesajı yayımladı. Ancak bu olay, Avrupa’nın enerji güvenliği konusundaki kırılganlığını bir kez daha gözler önüne serdi. İspanya ve Portekiz’in entegre enerji şebekesi, yenilenebilir enerjiye (özellikle güneş ve rüzgâr) olan bağımlılığı nedeniyle böyle bir krizde daha savunmasız hale geldi. Uzmanlar, şebeke altyapısının yenilenebilir enerjiyle başa çıkmak için daha fazla yatırıma ihtiyaç duyduğunu vurguluyor.

Son 6 saatte İspanya ve Portekiz, elektrik kesintisi krizini büyük ölçüde atlatmış görünüyor. Ancak bu olay, enerji altyapısının modernizasyonu ve kriz yönetimi konularında ciddi soru işaretleri bıraktı. Kesintinin kesin nedeni bulunmadan ve önlemler alınmadan, benzer bir krizin tekrar yaşanmayacağının garantisi yok. İspanya Kralı VI. Felipe’nin bugün sabah saatlerinde başkanlık ettiği ulusal güvenlik toplantısı ve devam eden soruşturmalar, bu sorulara yanıt aramaya devam edecek.

Bu kriz, teknolojinin hayatımızdaki yerini bir kez daha hatırlatırken, aynı zamanda enerji güvenliğinin ne kadar hayati olduğunu gözler önüne serdi. İspanya ve Portekiz halkı, normale dönmenin rahatlığını yaşasa da bu olay uzun süre konuşulacağa benziyor.